Установа «Мінскі гарадскі цэнтр
алімпійскага рэзерву па лыжным спорце і лёгкай атлетыцы»

Заняткі фізкультурай, спартовыя трэніроўкі і спаборніцтвы, асабліва з вялікімі нагрузкамі, прад’яўляюць велізарныя патрабаванні да ўсіх сістэм арганізма і развіццём з прычыны гэтага рознага роду захворванняў і пашкоджанняў. Для папярэджання спартыўных траўм ажыццяўляецца комплекс мер: правільная методыка трэніроўкі, забеспячэнне добрага стану месцаў заняткаў, інвентару, адзення, абутку, прымяненне ахоўных прыстасаванняў, рэгулярны ўрачэбны кантроль, выкананне гігіенічных патрабаванняў, паўсядзённай выхаваўчай работы і да т.п.

У сувязі з гэтым значная роля спартовага лекара і трэнера ў папярэджанні траўматызму. У іх функцыі ўваходзіць: забеспячэнне поўнай бяспекі заняткаў, спаборніцтваў, выхаваўчая праца са спартсменамі (настойлівае тлумачэнне недапушчальнасці прымянення грубых, няправільных прыёмаў, якія могуць выклікаць траўму неабходнасці пастаяннага прымянення ахоўных прыстасаванняў і да т.п.). Досвед паказвае, што там, дзе вядзецца прадуманая тлумачальная праца (медыцынскія рады, гутаркі, лекцыі), нашмат менш верагоднасць узнікнення траўмаў.

Працу па папярэджанні траўмаў урач вядзе як самастойна, так і сумесна з трэнерамі, выкладчыкамі і арганізатарамі спаборніцтваў.

Важнае значэнне ў папярэджанні спартыўных траўмаў мае рэгулярны кантроль з боку адміністрацыі, трэнераў, педагогаў і суддзяў за станам месцаў заняткаў, інвентару, абсталявання, ахоўных прыстасаванняў, якія адпавядаюць віду спорту і правілам спаборніцтваў. Спартыўны лекар павінен праверыць, як выконваецца гэты кантроль.

У папярэджанні спартовага траўматызму мае значэнне правільна арганізаваны ўлік траўмаў, якія адбыліся падчас заняткаў і спаборніцтваў. Пасля аказання першай медыцынскай дапамогі ўрач павінен высветліць прычыну ўзнікнення траўмы. У гэтым вялікую дапамогу яму аказваюць трэнеры, суддзі, спартсмены. Не толькі цяжкія траўмы, але і траўмы сярэдняга цяжару неабходна старанна вывучаць, выяўляць прычыны іх узнікнення і вызначаць неабходныя меры па іх устараненню. Кожны такі выпадак падрабязна абмяркоўваюць на трэнерскай радзе, а таксама са спартоўцамі.

На занятках такімі відамі спорту, як гімнастыка, акрабатыка і інш., важнае значэнне ў папярэджанні пашкоджанняў мае страхоўка. Паўнавартаснасць страхоўкі залежыць ад яе своечасовасці і тэхнічнай падрыхтаванасці страхавальніка (трэнер або вопытны спартсмен). Пры акрабатычных практыкаваннях на спецыяльных снарадах неабходна для страхоўкі прымяненне спецыяльных паясоў з тросам, прапушчаным праз блок.

У многіх відах спорту важная роля належыць самастрахоўцы (здольнасць спартсмена самастойна выходзіць з небяспечнага становішча, змяняючы або спыняючы выкананне практыкавання для прадухілення магчымасці траўмы, валоданне навыкам правільнага і бяспечнага падзення, уменне пазбегнуць небяспечных рухаў і палажэнняў цела). Неабходна настойлівае выхаванне ў спартоўцаў навыкаў самастрахоўкі (напрыклад, на спаборніцтвах).

Для папярэджання траўм вялікае значэнне мае размінка перад трэніроўкай ці спаборніцтвам. Значэнне размінкі не варта разглядаць спрошчана, толькі як “разаграванне цягліц”.

Размінка спрыяе агульнаму павышэнню ўзроўню дзейнасці: узрушанасці ў нервовых цэнтрах, якія каардынуюць дзейнасць сістэм арганізма падчас практыкаванняў, падрыхтоўцы рухальнага апарата, павелічэнню газаабмену, дыхання і кровазвароты. Яна стварае агульны працоўны фон, на якім можна паспяхова выконваць спартовыя практыкаванні. Размінка ўключае пэўны комплекс фізічных практыкаванняў, які звычайна складаецца з агульнай і спецыяльнай часткі. Агульная частка мае на мэце стварэнне аптымальнай узбудлівасці цэнтральнай нервовай сістэмы і нервова-цягліцавага апарата, узмацненне дзейнасці сардэчна-сасудзістай і дыхальнай сістэм. Спецыяльная частка накіравана на стварэнне аптымальнай узбудлівасці тых звёнаў нервова-цягліцавага апарата, якія будуць удзельнічаць у выкананні маючай адбыцца фізічнай нагрузкі.

З мэтай папярэджання стомы цягліц падчас размінкі даецца нагрузка не толькі на цягліцы, якія павінны выконваць асноўную працу падчас спаборніцтваў, але і на тыя, якія не будуць нагружаны. Нагрузка, якая выконваецца пры размінцы, павінна быць строга індывідуалізаваць.

Рацыянальна пабудаваная размінка не выклікае стомы арганізма і залішняй узрушанасці. Адной з мер прафілактыкі траўмаў з’яўляецца рэгулярнае загартоўванне спартоўцаў да дзеянняў нізкай і высокай тэмператур, сонечнай інсаляцыі і да т.п.

Вопыт работы паказвае, што пры ўдзяленні належнай увагі прадухіленню спартыўных пашкоджанняў пры занятках спортам, правільным выкананні метадычных і арганізацыйных указанняў, добрай пастаноўцы ўрачэбнага кантролю і выхаваўчай работы траўматызм у спорце павінен і можа быць зведзены да мінімуму. Неабходна пастаянная прафілактычная работа ў гэтым напрамку не толькі спартыўных урачоў, але таксама трэнераў і саміх спартсменаў.